Demencja jest jednym z najważniejszych wyzwań zdrowotnych, przed którymi stoi ludzkość, zwłaszcza w miarę starzenia się społeczeństwa. Związana z utratą pamięci, trudnościami w myśleniu, zachowaniami dezorientacyjnymi oraz zmianami nastroju i osobowości ma bardzo negatywny wpływ na jakość życia osób dotkniętych tą chorobą. W miarę jak populacja ludzka starzeje się, poszukiwania czynników ryzyka i potencjalnych interwencji przeciwdziałających demencji stają się coraz bardziej istotne. Jednym z takich czynników jest witamina D, która odgrywa ważną rolę w organizmach ludzkich i jest przedmiotem intensywnych badań naukowych w kontekście jej związku z funkcją poznawczą i demencją. Biorąc pod uwagę fakt, że receptory witaminy D znajdują się w dużej ilości w mózgu, a aktywny metabolit witaminy D ma właściwości neuroimmunomodulacyjne i neuroprotekcyjne, już od pewnego czasu lekarze zalecają suplementację witaminy D jako związku pozwalającego na odsunięcie w czasie, lub zapobiegnięcie pojawienia się demencji - i to pomimo tego, że mechanizm związku witaminy D z demencją nie są jeszcze w pełni zrozumiane. Wiadomo, że witamina D może wpływać na redukcję tworzenia się złogów beta-amyloidu w mózgu, tj. białka, które gromadzi się w mózgu osób z chorobą Alzheimera powiązaną z najczęstszym typem demencji.
Na początku bieżącego roku opublikowane zostały dwie bardzo ciekawe prace dotyczące powiązania ilości witaminy D we krwi z demencją które w sposób szczególny odnoszą się do konieczności jej suplementacji.
1. Badanie potwierdzające związek braku witaminy D z wyższym ryzykiem demencji
Pierwsza z nich jest opisem wyjątkowego, bo szeroko zakrojonego i długotrwałego badania oddziaływania poziomów witaminy D na fakt wystąpienia demencji starczej. Badanie kohortowe zostało wykonane na 4278 obywatelach Izraela, którzy w momencie jego rozpoczęcia w 2002 roku mieli ok. 53 lata. Badanie trwało 17 lat - do roku 2019 w którym zdiagnozowano 133 pacjentów (3%) dotkniętych demencją. Okazało się, że prawdopodobieństwo zapadnięcia na demencję jest prawie dwukrotnie wyższe w przypadku niedoboru witaminy D (<30ng/ml) w stosunku do osób z zalecanymi poziomami. Co więcej, to prawdopodobieństwo się dalej zwiększa i w przypadku większych braków (<20ng/ml) stwierdzono 2.6 razy wyższe prawdopodobieństwo, a dla poważnego niedoboru (<10ng/ml) nawet trzykrotne.
Co więcej, nawet jeśli demencja wystąpiła u pacjentów z odpowiednim poziomem witaminy D, pojawiła się ona średnio 4 lata później niż w przypadku pacjentów z niedoborami witaminy D.
2. Badanie stwierdzające pozytywny wpływ suplementacji witaminą D na incydenty demencji niezależnie od innych uwarunkowań
Druga praca jest również kohortowym badaniem nad wpływem samej suplementacji witaminy D na incydenty demencji w starszym wieku, z uwzględnieniem kontekstu takiego jak wiek, płeć, wykształcenie, kolor skóry, występowanie zaburzeń poznawczych, depresji oraz poziomu APOE. Badanie przeprowadzone na 12388 obywatelach stanów zjednoczonych w wieku 71 lat na przestrzeni 16 lat wykazało, że choć wpływ suplementacji był uzależniony od płci i problemów z zaburzeniami poznawczymi i poziomu APOE, co do zasady suplementacja witaminy D wydłużała okres życia bez objawów demencji i zmniejszała ich częstotliwość o ok. 40%. Średnio w trakcie trwania badania, na 100 osób uczestniczących i nie suplementujących witaminy D, 26 po okresie badania okazało się cierpieć na zaburzenia związane z demencją, podczas gdy dla 100 osób uczestniczących w badaniu i suplementujących witaminę D - 14. Prawdopodobieństwo spadało sukcesywnie z każdym dniem ciągłej suplementacji.
To badanie jest o tyle ciekawe, że brały w nim udział osoby już dotknięte zaburzeniami poznawczymi i w ich przypadku suplementacja witaminy D przyniosła również wymierne korzyści, powstrzymując dalszy rozwój choroby. Wniosek jest jeden: im wcześniej tym lepiej, ale nigdy nie jest za późno!
Oczywiście należy pamiętać, że witamina D nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na ryzyko demencji. Inne czynniki ryzyka, takie jak dieta, styl życia, aktywność fizyczna, kontrola ciśnienia krwi, poziom cholesterolu i zarządzanie stresem - również odgrywają istotną rolę w zdrowiu mózgu i mogą wpłynąć na ryzyko wystąpienia demencji.
Źródła:
Kiderman D, Ben-Shabat N, Tsur AM, Anis S, Watad A, Cohen AD, Paz Z, Amital H. Vitamin D Insufficiency is Associated with Higher Incidence of Dementia, a Large Community-Based Retrospective Cohort Study. J Geriatr Psychiatry Neurol. 2023 Mar 8:8919887231163292. doi: 10.1177/08919887231163292. Epub ahead of print. PMID: 36888907.
, , , , , . Vitamin D supplementation and incident dementia: Effects of sex, APOE, and baseline cognitive status. Alzheimer's Dement. 2023; 15:e12404