Poznawanie właściwości witaminy D przez świat naukowy odbywa się etapami. Jedną z przełomowych publikacji jest praca zatytułowana "Vitamin D deficiency and risk of cardiovascular disease" autorstwa Thomasa J Wanga i współpracowników, opublikowana w 2008 roku w czasopiśmie Circulation. W swojej pracy naukowcy analizowali związek między niedoborem witaminy D a ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, takich jak choroba wieńcowa, udar mózgu czy niewydolność serca. Zespół badawczy na podstawie metaanalizy prac i badań kohortowych potwierdził, że niskie stężenia witaminy D są silnie związane z podwyższonym ryzykiem wystąpienia tych chorób. Ogólnie, wnioski te potwierdziły, że witamina D to nie tylko pozytywny wpływ na układem kostny i osteoporoza, ale w rzeczywistości ma znacznie szersze spektrum działania.
Odkrycia te doprowadziły do dalszych badań nad witaminą D oraz jej wpływem na zdrowie człowieka. Od tego czasu, wiele innych badań potwierdzało, że witamina D może mieć wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego, poziom cukru we krwi, ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych, czy nawet na rozwój nowotworów. Badania te poszerzyły naszą wiedzę o witaminie D i jej roli w zdrowiu ludzi, co z kolei doprowadziło do zmian w zaleceniach dotyczących suplementacji witaminy D.
Omawiana praca składa się z trzech zasadniczych rozdziałów. Pierwszy z nich opiera się na przekrojowych i epidemiologicznych danych w celu oceny związku między stężeniami witaminy D a ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, takich jak choroba wieńcowa, udar mózgu czy niewydolność serca. Podkreślono na podstawie kilku innych prac, że ryzyko choroby i śmierci z powodu analizowanych chorób wzrasta wraz z odległością od równika, czyli w kierunku w którym panuje gorsze naturalne przyswajanie witaminy D. Wskazano również szereg badań z których wynika wprost, że niskie stężenia witaminy D są związane z podwyższonym ryzykiem np. zawału serca, otyłości czy ogólnej śmiertelności. Badania przeprowadzone w ramach NHANES wykazały, że osoby z właściwym poziomem witaminy D zmniejsza ryzyko nadciśnienia związanego z wiekiem o 20%.
Również w oparciu o badania kohortowe (oparte o Nurses' Health Study (NHS) oraz Health Professionals Follow-up Study (HPFS)) i studia przypadków w długim czasie kontrolowane przypadki wykazały nawet sześciokrotny wzrost ryzyka wystąpienia nadciśnienia w okresie czteroletnich badań między osobami z poważnym niedoborem witaminy D a osobami z optymalnym jej poziomem w organizmie.
Przedstawiono również kilka randomizowanych kontrolowanych badań dotyczące wpływu suplementacji witaminy D na choroby układu sercowo-naczyniowego. Tutaj wykazano że nawet niewielka suplementacja pozwala w okresie kilku tygodni obserwować spadek ciśnienia o 9% (chociaż wskazano również artykuły które nie dowodziły istotności statystycznej w przypadku niskich dawek). Ostatecznie podkreślono, że bieżące rekomendacje dotyczące dziennej rekomendowanej suplementacji witaminą D są znacznie zaniżone.
Ostatecznie, zaproponowano możliwe mechanizmy, dzięki którym witamina D może wpływać na choroby sercowo-naczyniowe. Chyba najciekawszym z nich jest postulowany wpływ suplementacji witaminą D na wrażliwość komórek na insulinę. Zwrócono m.in. uwagę na fińskie badania według których dobry poziom witaminy D w organizmie łączy się ze zmniejszeniem ryzyka cukrzycy typu drugiego o 40%. Wskazywano również wpływ na układ renina-angiotensyna (renin-angiotensin-aldosterone system RAAS) oraz wpływ na tkanki serca i naczynia krwionośne.
Kolejną ważną pracą naukową łączącą witaminę D z chorobami sercowo-naczyniowymi jest opublikowana w 2014 roku przez Vacek i współpracowników praca zatytułowana "Vitamin D deficiency and supplementation and relation to cardiovascular health". Analizuje wcześniejsze badania, w tym wcześniej wspomnianą pracę T. Wanga, skupiając się jednak nad kwestią wpływu suplementacji na zdrowie sercowo-naczyniowe. Główną częścią pracy jest badanie kohortowe oparte o 10899 pacjentów którzy zostali podzieleni na dwie grupy z optymalnym i zaniżonym poziomem witaminy D. Okres badania wyniósł 5 lat i 8 miesięcy. Ostatecznie potwierdzono nie tylko wpływ na różne choroby związane z układem sercowo-naczyniowym jak nadciśnienie, chorobę wieńcową, kadiomiopatię czy cukrzycę, ale także pokazano, iż prawdopodobieństwo śmierci jest o 2.6 raza wyższe w grupie którą dotyka niedobór witaminy D (!).
Podsumowując, wyniki metaanalizy wskazały, że istnieje istotny związek między niskim poziomem witaminy D a zwiększonym ryzykiem wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych, takich jak zawał mięśnia sercowego, udar mózgu czy niewydolność serca. Praca T. Wanga et al miała duży wpływ na sposób, w jaki witamina D jest postrzegana w kontekście zdrowia, prowadząc do zmian w zaleceniach dotyczących suplementacji witaminy D, a praca Jamesa Vacka et al podkreśliła wpływ suplementacji na zapobieganie tym chorobom.
Bibliografia:
- Wang TJ, Pencina MJ, Booth SL, Jacques PF, Ingelsson E, Lanier K, Benjamin EJ, D'Agostino RB, Wolf M, Vasan RS. Vitamin D deficiency and risk of cardiovascular disease. Circulation. 2008 Jan 29;117(4):503-11. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.107.706127. Epub 2008 Jan 7. PMID: 18180395; PMCID: PMC2726624.
- Vacek JL, Vanga SR, Good M, Lai SM, Lakkireddy D, Howard PA. Vitamin D deficiency and supplementation and relation to cardiovascular health. Am J Cardiol. 2012 Feb 1;109(3):359-63. doi: 10.1016/j.amjcard.2011.09.020. Epub 2011 Nov 8. PMID: 22071212.